„Razem ku zielonej przyszłości – fundusze norweskie i EOG na rzecz środowiska w Polsce”

Dziś w Wrocławiu rozpoczęła się konferencja Razem ku zielonej przyszłości – fundusze norweskie i EOG na rzecz środowiska w Polsce, której celem jest  podsumowanie  kilkuletniego wdrażania programów środowiskowych i zaprezentowanie rezultatów realizacji projektów współfinansowanych przez państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego - Norwegię, Islandię i Lichtenstein.

Oprócz organizatora – Ministerstwa Środowiska, w konferencji biorą udział przedstawiciele Darczyńców, Ambasady Królestwa Norwegii w Polsce, Biura Mechanizmów Finansowych oraz Partnerów i beneficjentów państw również korzystających z takiego wsparcia. Własne doświadczenia we wdrażaniu programów przedstawią reprezentanci Operatorów Programów finansowanych ze środków norweskich z Grecji, Estonii i Słowenii. Wśród wystąpień o swoich doświadczeniach opowiedzą również beneficjenci środowiskowych programów. Drugiego dnia konferencji zaplanowano natomiast wizytę studyjną u Beneficjenta Programu - Sudeckiej Zagrody Edukacyjnej.

Perspektywa finansowa 2009-2014

Obecnie dobiega końca perspektywa finansowa 2009-2014, w której Ministerstwo Środowiska  jako Operator Programu zarządza trzema programami operacyjnymi. W sumie zrealizowanych zostało 241 projektów, w tym kilkadziesiąt we współpracy dwustronnej. Ich łączna alokacja wynosi 180 mln euro  w podziale na Programy:

• PL02 – Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów – 20 mln euro. Dofinansowano przedsięwzięcia mające na celu wzrost efektywności zarządzania i monitorowania obszarów Natura 2000, poprawę odporności rodzimych ekosystemów na presję inwazyjnych gatunków obcych, wzrost świadomości społecznej nt. różnorodności biologicznej, a także edukację i zwiększenie potencjału ekologicznego organizacji pozarządowych do promowania różnorodności biologicznej. Realizowane projekty przyczyniły się do wzrostu świadomości ekologicznej społeczeństwa, a także do zacieśnienia współpracy polskich i norweskich instytucji.
• PL03 – Wzmocnienie monitoringu środowiska i działań kontrolnych – 15 mln euro. Program koncentruje się na wsparciu dla służb odpowiedzialnych za monitoring i inspekcję środowiska oraz geodezję i kartografię poprzez realizację projektów ukierunkowanych na poprawę wizualizacji i ułatwienie dostępu do danych i informacji zbieranych, przetwarzanych i rozpowszechnianych przez instytucje administracji publicznej.
• PL04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii, którego głównym celem jest redukcja emisji dwutlenku węgla – 145 mln euro. Dofinansowane są działania termomodernizacyjne w budynkach użyteczności publicznej, takich jak szkoły, przedszkola, szpitale czy domy opieki społecznej polegające na modernizacji systemów grzewczych, ociepleniu ścian, wymianie okien, drzwi, kaloryferów oraz działaniach związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (tj. energii wodnej, słonecznej czy biomasy).

Ponadto we wszystkich ww. programach środowiskowych wspierane są inicjatywy pogłębiające współpracę dwustronną, zarówno na poziomie Operatora Programu 2, jak i beneficjentów poszczególnych projektów (realizacja przedsięwzięć w partnerstwie z instytucjami z Islandii, Liechtensteinu lub Norwegii). Dodatkowo Program PL03 posiada oficjalnie status programu partnerskiego.

Przykładowe projekty

W ramach programu PL 03 Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w partnerstwie z Norweskim Instytutem Badań Powietrza (NILU) zrealizował dwa projekty (ekspercki i inwestycyjny), których celem było zapewnienie odpowiedniego poziomu jakości i precyzji pomiarów zanieczyszczeń powietrza oraz zakup urządzeń pomiarowych i wyposażenia laboratoryjnego niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania sieci monitoringu jakości powietrza.

Projekt ekspercki

W ramach projektu eksperckiego powstały m.in. aplikacja mobilna „Jakość powietrza w Polsce” oraz Portal „Jakość Powietrza”.

Bezpłatna aplikacja „Jakość powietrza w Polsce”(link otwiera się w nowym oknie) prezentuje bieżące dane o jakości powietrza i stężeniu zanieczyszczeń np. pyłu PM10, pyłu PM2,5. W przypadku wystąpienia przekroczeń ich dopuszczalnych poziomów, wysyła ona powiadomienie na urządzenie użytkownika. W 2016 r. aplikację zainstalowało ponad 105 tys. osób.

Prezentacji danych dotyczących jakości dedykowany jest również portal „Jakość Powietrza(link otwiera się w nowym oknie). Znajdziemy tam także informacje m.in. o systemach pomiarów i programach ochrony powietrza oraz o przekroczeniach dopuszczalnych i ostrzegawczych poziomów zanieczyszczeń.

W ramach projektu zrealizowano również cykl seminariów, warsztatów oraz wizyty studyjne.

Wartość projektu wyniosła projektu 5,5 mln zł, w tym kwota dotacji 4,7 mln zł.

Projekt inwestycyjny

Projekt inwestycyjny obejmował natomiast  zakup wysokiej jakości sprzętu specjalistycznego, w tym 624 specjalistycznych urządzeń pomiarowo-badawczych dla WIOŚ i 12 dla Krajowego Laboratorium Referencyjnego i Wzorcującego Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Wartość projektu wyniosła 28,5 mln zł, a kwota dotacji to 24 mln zł.

Efekty ekologiczne projektów dofinansowanych z funduszy norweskich i EOG

Ponad 340 budynków objęto termomodernizacją.

Wymieniono lub zmodernizowano ponad 150 kotłów na bardziej ekologiczne. Pracom termomodernizacyjnym w wielu projektach towarzyszyła wymiana węzłów cieplnych. Powierzchnia wymienionych okien i drzwi w termomodernizowanych budynkach odpowiada powierzchni ponad 10 boisk piłkarskich.

Zainstalowano ponad 12 tysięcy maszyn, urządzeń lub instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, a ich moc to ponad 20 MW – co wystarczy do zasilenia 8 do 10 tysięcy gospodarstw domowych.

Zainstalowano niemal 1400 kolektorów słonecznych, o łącznej powierzchni ponad 3 tys. metrów kwadratowych. Zamontowano niemal 11 tysięcy instalacji ogniw fotowoltaicznych o mocy prawie 3 tys. kW.

Łączna liczba mieszkańców Polski poinformowanych o ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej nt. oszczędzania energii w gospodarstwach domowych przekroczyła 5 mln osób – to tyle osób, ile liczy sobie Norwegia.

***

Fundusze norweskie są instrumentem ustanowionym przez kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) w zamian za dostęp do wspólnego rynku UE. Wsparcie finansowe ma pomóc w zmniejszaniu różnic społeczno-ekonomicznych w obrębie EOG. Ich celem jest także wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy krajami udzielającymi wsparcia a je otrzymującymi.

Broszura  funduszy MF EOG i NMF 2009-2014 – Programy Środowiskowe, zawierająca szczegóły nt. udzielonego wsparcia oraz przykłady zrealizowanych projektów (plik .pdf, rozmiar: 5,8 MB)