Duński Model Biogazu – Konferencja w Człuchowie

09-11-2023

W dniu 7 listopada w Człuchowie (woj. pomorskie) odbyła się konferencja „Duński Model Biogazu” - Produkcja Biogazu z odpadów rolniczych i organicznych zorganizowana przez Ambasadę Królestwa Danii w Polsce.

W spotkaniu wzięli udział Członkowie Zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej: Panowie Jerzy Kostrzewa i Bartosz Banaszak wraz z grupą rolników z Wielkopolski zainteresowanych stworzeniem biogazowni rolniczej.

Konferencję otworzył Starosta Powiatu Człuchowskiego Pan Aleksander Gappa.

Następnie Pan Jeppe Jull Petersen Lider z Zespołów Regionalnych ds. Żywności i Rolnictwa przedstawił zebranym model duńskiego systemu biogazu opartego na współpracy rolników w budowie systemu energetycznego produkcji zielonej energii oraz jego znaczenia do wykorzystania produktów ubocznych sektora rolno-spożywczego.

Pan Grzegorz Brodziak Prezes Zarządu Goodvalley Agro S.A. przedstawił znaczenie biogazu dla dobrych zrównoważonych rozwiązań w rolnictwie i dla społeczności lokalnych. Spółka prowadzi produkcję na 13 tys. ha oraz prowadzi chów trzody chlewnej: przerabia we własnych zakładach tuczniki od 22 tys. loch stada podstawowego. Pierwszą biogazownie uruchomiono w 2005 roku. W ramach spółki działa 8 biogazowni rolniczych produkujących rocznie 32 mln m³ biogazu, z którego powstaje prąd o mocy 52 000 MWh. Podstawą wkładu większości instalacji są gnojowica oraz kiszonka z kukurydzy. Z uwagi na trend zmierzający do ograniczenia wkładu pochodzącego z tzw. I Generacji spółka jako cześć wkładu stosuje słomę a w jednej z instalacji odpady poubojowe. 

Pani Anita Bednarek poinformowała, iż w Azji Południowo-Wschodniej oraz Chinach, które odpowiadają za około połowę światowej produkcji wieprzowiny coraz częstszy jest trend, gdy przy uzyskaniu pozwolenia na budowę chlewni inwestor stawia również biogazownię rolniczą. Prelegentka przedstawiła korzyści związane z powstaniem biogazowni rolniczej. Są to m.in.:

- różnorodność wykorzystania biogazu: energia elektryczna, ciepło. Biometan, bio-LNG,

- redukcja emisji gazów cieplarnianych,

- powstanie stabilnego źródła energii i poprawa bezpieczeństwa energetycznego,

- rozwój infrastruktury poprzez powstanie dodatkowego rynku zbytu dla rolników produkujących biomasę oraz powstanie miejsc pracy,

- dzięki procesowi fermentacji zachodzi zniszczenie patogenów oraz nasion chwastów co prowadzi do ograniczenia zużycia środków ochrony roślin,

- redukcja uciążliwych zapachów związanych ze stosowaniem gnojowicy,

- powstanie przyjaznego dla środowiska nawozu organicznego w formie pofermentu.

Wśród wyzwań prelegentka wymieniała m.in. bardzo wysokie koszty budowy, kwestie rozmaitych interpretacji istniejącego prawa oraz związane z nim zmiany przepisów niepozwalające na planowanie długofalowe, kwestie związane z przyłączeniem do istniejących sieci energetycznych oraz w wielu przypadkach brak możliwości wykorzystania powstałego ciepła z powodu znacznego oddalenia od sieci ciepłowniczej lub problemów z jej wybudowaniem

Pan Frank Wennerberg- Dyrektor Generalny GreenFarm A/S – przedstawił opracowany system na użytek własny gospodarstwa oparty na silnikach znanego producenta samochód ów Toyoty. Oferowana w ramach projektu instalacja zajmuje powierzchnie 300 m². Jej budowa trwa od 4 do 6 tygodni. Na potrzeby instalacji potrzeba 10 tys. ton obornika, z którego można wyprodukować 400000 kw energii. Powstały w wyniku procesu fermentacji poferment wystarczy do nawożenia około 150 ha gruntów rolnych. W ambitnych planach duńskiego rządu jest przerób 50 % wyprodukowanego w kraju obornika w biogazowniach rolniczych (Obecnie w instalacjach na biogaz przetwarzane jest ok. 20 %).

Wykład „Finansowanie projektów biogazowych - kwestie finansowe i środowiskowe oraz wymagania dla polskich producentów biogazu – oferta finansowa NFOŚiGW” przedstawił Pan Dawid Karasek Kierownik Wydziału Energii II w Departamencie Transformacji Energetyki. Wskazał on na programy realizowane obecnie przez Fundusz. Kierowane są zarówno do rolników jak i przedsiębiorstw i samorządów. Z programów skierowanych dla rolników można wymienić:

• Energia dla wsi,
• Agroenergia (WFOŚiGW),
• Mój elektryk,
• Mój prąd,
• Moje ciepło.

Cele ogółu programów „Energia dla wsi” to wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz zmniejszenie zanieczyszczenia CO₂.

W przypadku biogazowni rolnicy mogą otrzymać dofinasowanie do instalacji o mocy elektrycznej od 10 kW do 1 MW i o mocy cieplnej od 30 kW do 3 MW, spółdzielnie o mocy elektrycznej od 10 kW do 10 MW i o mocy cieplnej od 30 kW do 30 MW. Finasowanie odbywa się na zasadzie dotacji i pożyczek i uzależnione jest od wielkości inwestycji i jej kosztów. Pożyczki po spełnieniu określonych warunków mogą być w części umarzane. Inwestycja nie może rozpocząć się przed dniem złożenia wniosku. Szczegóły wykorzystania poszczególnych wariantów finasowania zawarte są na stronach internetowych Funduszu.

Pan Krzysztof Jakubas – Specjalista Departamentu Innowacji- Wydział Odnawialnych Źródeł Energi Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa omówił dokumentację, którą zobowiązani są prowadzić producenci biogazu rolniczego dotyczącą np.:

- ilości oraz rodzajów substratów wykorzystywanych do produkcji.

- posiadania dokumentacji potwierdzającej datę wytworzenia biogazu, biometanu po raz pierwszy

- ilości wytworzonego biometanu z wyszczególnieniem frakcji wprowadzonych do sieci gazowej, wykorzystanej do tankowania silników spalinowych bądź transportowanego w postaci sprężonej/skroplonej.

W kraju funkcjonuje obecnie 159 biogazowni rolniczych, których łączna moc wynosi 151,888 MWe (wg. stanu na 30.10.2023). Największą popularnością cieszą się instalacje o mocy 0,501 do 1 MW co ma związek m.in. z możliwością uzyskania dofinansowania kosztów ich budowy.

W trakcie debaty poruszano między innymi tematykę lokalizacji biogazowni i ich wpływu na otoczenie. Nowoczesne biogazownie to system zamknięty, bezpieczny dla otoczenia, a ewentualne odory mogą pochodzić tylko z substratów i być wynikiem ich złego magazynowania lub transportu. Ważne jest, aby już na etapie projektu opracowywana dokumentacja instalacji zawierała elementy przeciwdziałające oddziaływaniu inwestycji na otoczenie (np. odór, hałas) oraz kwestie związane z transportem substratu co w przyszłości pozwala uniknąć protestów okolicznych mieszkańców. Lokalizacja musi być odpowiednio dobrana względem istniejących sieci energetycznych, dróg oraz siedlisk ludzkich. Transport musi być perfekcyjnie zorganizowany, tak samo jak zapewnienie odpowiedniej ilości substratu na czas tak aby biogazownia mogła pracować w trybie ciągłym, bo tylko to zapewni opłacalność. Oprócz prądu z biogazowni może być sprzedawany gaz. Coraz popularniejszym rozwiązaniem może być jego przeznaczenie na paliwo wykorzystywane w transporcie np. miejskim oraz w różny sposób można wykorzystać wytwarzane ciepło.

Ważnym aspektem jest również zadbanie o to by nie przewymiarować inwestycji, gdyż na późniejszym etapie działalności mogą wystąpić problemy z dostarczeniem odpowiedniej ilości substratów, a to powoduje spadek wydajność instalacji i jej opłacalności. Ma to związek m.in. z wprowadzonym Zielonym Ładem oraz kwestiami związanymi z dobrostanem zwierząt i ograniczeniem skali produkcji. Potencjalni inwestorzy powinni uwzględnić kwestię zwrotu inwestycji w perspektywie krótkoterminowej (5-10 lat), a nie jak w dotychczas przyjmowanych prognozach długoterminowych.   W planowaniu należy również uwzględnić zmieniające się kierunki produkcji, np. perspektywy sprzedaży sprężonego gazu oraz pozyskanie dwutlenku węgla, które mogą stać się dodatkowym źródłem generowania przychodów. Dlatego warto uwzględniać te kierunki rozwoju w opracowywanym biznesplanie.

Opracowanie: Robert Hyżorek

Zdjęcia: Robert Hyżorek, Marcin Gościniak


Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/