Biogazownie - pozyskiwanie energii dla gospodarstw rolnych - innowacyjne biotechnologie OZE – relacja ze szkolenia

09-04-2025

W dniach  02-04 kwietnia 2025 r.  CDR w Brwinowie  Oddział w Poznaniu zorganizowało szkolenie z wizytą studyjną pn. „Biogazownie - pozyskiwanie energii dla gospodarstw rolnych - innowacyjne biotechnologie OZE”.

Celem operacji było podnoszenie i upowszechnianie wiedzy na temat odnawialnych źródeł energii, wsparcie rolników we wdrażaniu nowych technologii na przykładzie biogazowni oraz  prezentowanie najlepszych praktyk w tym zakresie. Tematyka wpisuje się w aktualne problemy związane z energią i może przyczynić się do pozytywnych zmian w tym temacie na rzecz środowiska. Umożliwia nawiązywanie kontaktów między przedstawicielami nauki, doradztwa, praktykami i innymi grupami zainteresowanymi problematyką dotyczącą ochrony środowiska.

W ramach operacji zrealizowano trzydniowe szkolenie z wyjazdami do gospodarstw rolnych. Przedmiotem operacji były odnawialne źródła energii na przykładach biogazowni w gospodarstwach, które mogą posłużyć jako przykład  transformacji energetycznej na obszarach wiejskich i poprawy ich rentowności. Szkolenie dotyczyło zagadnień związanych z biogazowniami rolniczymi z których pozyskuje się energię  dla gospodarstw rolnych. Działanie realizowano w ramach Planu Operacyjnego na lata 2024-2025 w zakresie Sieci na Rzecz Innowacji w Rolnictwie.

Szkolenie obejmowało część wyjazdową do trzech gospodarstw rolnych: Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Dłoni, Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Brodach, Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Przybrodach, które posiadają innowacyjne biogazownie rolnicze i wykorzystują energię na potrzeby własne i część dydaktyczną zrealizowaną w trzecim dniu z udziałem ekspertów z Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu oraz firmy Naturalna Energia.plus.

Pierwszego dnia uczestnicy szkolenia wzięli udział w wyjeździe, do biogazowni rolniczej w Dłoni, która znajduje się w Rolniczym Gospodarstwie Doświadczalnym Dłoń, należącym do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Uczestnikom szkolenia przedstawiono instalację biogazowni, a następnie omówiono schemat jej działania.  Jest to mikrobiogazownia Methania Jalla GAZ 4, która działa w technologii suchej fermentacji perkolacyjnej. W tym procesie powstaje tyle energii elektrycznej, by zabezpieczyć potrzeby biogazowni, gospodarstwa i budynków mieszkalnych, a nadwyżkę można sprzedać do sieci.

Sucha fermentacja perkolacyjna pozwala na zagospodarowanie jednocześnie kilku różnych substratów. W kontenerze fermentacyjnym można łączyć ze sobą przykładowo obornik z odpadkami roślinnymi. Sposób działania mikrobiogazowni, w której substratem jest obornik różni się od tej w której wykorzystywana jest gnojowica. Uproszczony sposób  jej działania jest następujący:

• za pomocą ciągnika substrat transportowany jest do komór fermentacyjnych, tam, w odpowiednich warunkach termicznych, nawilżany jest perkolatem zawierającym bakterie metanogenne,
• wytwarza się biogaz, który jest spalany — w tym procesie powstaje energia elektryczna i ciepło,
• pozostały w komorze poferment przepompowuje się do zewnętrznego zbiornika, skąd można go pobrać, by nawozić uprawy.

Drugiego dnia uczestnicy szkolenia wzięli udział w wyjeździe do dwóch gospodarstw: Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Brodach oraz Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Przybrodach, również należących do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Znajdują się w nich odpowiednio biogazwonia – biometanownia oraz biogazownia rolnicza.

Biometanownia w Brodach, to pierwsza biometanownia w Polsce o ekwiwalencie mocy 0,499 MWe, która została niedawno oficjalnie otwarta. Przedsięwzięcie pn. „Innowacyjna Biogazownia” zostało sfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Uczestnicy szkolenia mieli okazję zobaczyć nowatorskie technologie, które pozwalają na efektywne przetwarzanie odpadów organicznych na biometan – ekologiczne źródło energii, które zdobywa coraz większe znaczenie na rynku europejskim. Przekonali się również, że tego typu instalacje są bezodorowe i nie generują praktycznie żadnych uciążliwości.

Oprócz prezentacji i pokazania działania biometanowni odbył się wykład podczas, którego zwrócono uwagę na problemy i wyzwania jakie stoją przed sektorem biogazu i biometanu. Podkreślono kluczowe wymagania, którymi musi cechować się „Innowacyjna biogazownia”, tj.: instalacja bezodorowa, odpady, produkty uboczne, bioodpady, bezpieczne bionawozy, biometan o jakości gazu ziemnego, samowystarczalność energetyczna, stabilna praca.  Biometan przyczynia się nie tylko do redukcji emisji CO₂, ale staje się także fundamentem zielonej transformacji polskiego sektora energetycznego.

Biogazownia rolnicza w Przybrodzie została uruchomiona w 2019 roku. Jest to nowoczesna instalacja, unikatowa w skali Europy dzięki zastosowanym rozwiązaniom. Są to rozwiązania zarówno techniczne (nowości w konstrukcji), jak i technologiczne (zaawansowane rozwiązania w procesie fermentacji). Biogazownia zbudowana została w całości na polskich rozwiązaniach technicznych i technologicznych. Dzięki swej modułowej budowie, wykorzystaniu głównie skręcanych elementów ze stali jako materiału konstrukcyjnego możliwe jest dostarczanie całej instalacji na plac budowy w kontenerach oraz szybki jej montaż, poza betonowymi fundamentami. Prezentowana biogazownia charakteryzuje się niezwykle wysoką wydajnością fermentacji, może być zasilana bardzo szeroką gamą substratów począwszy od materiałów typowo rolniczych jak: odchody zwierzęce, plewy czy słoma, po różnego rodzaju odpady z przetwórstwa rolno-spożywczego.

Prof. dr hab. Jacek Dach z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu podczas pokazu biogazowni podkreślił, że biogaz posiada nieograniczone możliwości wykorzystania w energetyce i  ogromny potencjał rozwojowy.

Od listopada 2022 roku biogazownia w Przybrodzie jest źródłem ciepła dla trzech bloków mieszkalnych usytuowanych na terenie wsi. Nowy system grzewczy sprawdza się bardzo dobrze, stąd kolejne budynki oczekują na przyłączanie do sieci. Instalacja miała charakter eksperymentalny, ale wkrótce cała wieś skorzysta z ciepła odpadowego, jakie generuje biogazownia w Przybrodzie.

Trzeci dzień poświęcono części dydaktycznej.

Pan prof. dr hab. inż. Jacek Dach omawiał zagadnienia dotyczące biogazowni rolniczej w Przybrodzie. Przedstawił m.in.: etapy budowy biogazowni w Przybrodzie, technologię jej budowy czy zespoły robocze zainstalowane w zbiornikach. Omówił poszczególne etapy produkcji biogazu, a także przedstawił najlepsze oraz najgorsze substraty pod względem energetycznym, wykorzystywane do produkcji biogazu. Wspomniał o najczęściej popełnianych błędach podczas produkcji biogazu. To m.in.: brak odpowiedniej wiedzy przez osoby, które obsługują biogazownię.

Natomiast Pan Adam Orzech, prezes Naturalnej Energii.plus omawiał działanie mikro i małych biogazowni rolniczych. Na początku swojej prezentacji porównał duże biogazownie do 1 MW oraz mikrobiogazownię do 50 kW i małe biogazownie   do 200 kW. Przedstawił zalety i wady powyższych biogazowni. W dalszej części wykładu zaprezentował technologie dopasowane do rodzaju i ilości posiadanej masy organicznej w gospodarstwie tj. mikrobiogazownię na gnojowicę i mikrobiogazownię na obornik lub odpady roślinne. Wspomniał o okresie zwrotu inwestycji, fazach przygotowania i realizacji samej inwestycji.

Wszystkim uczestnikom dziękujemy za udział w szkoleniu i zapraszamy na kolejne.