od lewej: Stanisław Bochniarz- Koordynator projektu w Departamencie Ochrony Przyrody i Edukacji Ekologicznej NFOŚiGW; Dyrektor WPN- Jarosław Borejszo; Anna Król- Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW
Wykorzystanie metod teledetekcyjnych ułatwia bieżącą i dogłębną ocenę stanu ekosystemów. Takie badanie – dzięki dotacjom ze środków europejskich przekazanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – przeprowadzi w Polsce dziewięć parków narodowych. Nie będzie to ocena jednorazowa, lecz wielokrotna, powtarzana w odpowiednich odstępach czasu. Skorzystają na tym także turyści, gdyż analizy teledetekcyjne pozwalają parkom sprawniej zarządzać ruchem i dbać o bezpieczeństwo zwiedzających.
Teledetekcja jest nowoczesną technologią pozyskiwania informacji o obiektach oraz zjawiskach, które zachodzą na powierzchni ziemi, umożliwiającą również poznawanie zachodzących między nimi zależności. Zebrane dane są analizowane, sortowane i odpowiednio interpretowane. Wyjściowo najczęściej mają postać obrazów, które uzyskuje się za pomocą urządzeń technicznych, np. radaru albo sonaru. To pozwala nie wchodzić bezpośrednio w kontakt z badanym obiektem, wykorzystuje się bowiem naturalne zjawiska fizyczne, jak promieniowanie elektromagnetyczne, fale akustyczne albo klasyczną fotografię. Badać można w ten sposób obiekty ruchome i stabilne, cyklicznie lub co pewien, dowolnie wyznaczony czas.
Dotacje na badania tego typu zostały przyznane przez NFOŚiGW dzięki działaniu 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna, prowadzonemu w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, które Narodowy Fundusz wdraża w porozumieniu z Ministerstwem Środowiska. Dofinansowanie potwierdziły dwustronne umowy podpisane ostatnio w siedzibie NFOŚiGW przez Zastępcę Prezesa Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Annę Król oraz zarządców poszczególnych parków narodowych.
Park Narodowy Gór Stołowych
Projekt pn. Ocena stanu zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej na obszarze Parku Narodowego Gór Stołowych i jego otuliny z wykorzystaniem nowoczesnych technologii teledetekcyjnych będzie realizowany do końca 2022 r. Dofinansowanie z NFOŚiGW wyniosło 4 336 954 zł. Umowę regulującą przekazanie środków podpisał ze strony beneficjenta Dyrektor Parku Narodowego Gór Stołowych Bartosz Małek. Całkowity koszt działań projektowych wyniesie 5 102 299 zł.
Celem projektu jest poddanie ocenie metodami teledetekcyjnymi (zdjęcia satelitarne, lotnicze, skaning laserowy, podgląd fotograficzny z drona) wszystkich enklaw przyrodniczych w granicach parku oraz na obszarze otuliny w obrębie 18 052,78 ha. Zostanie zbadanych 16 zbiorowisk roślinnych. Rezultatem dodatkowym przedsięwzięcia będzie nowe miejsce pracy w utworzonej pracowni GIS.
Gorczański Park Narodowy
Umowę potwierdzającą dotację dla Parku podpisał Dyrektor GPN Janusz Tomasiewicz. Dofinansowanie dla zadania pn. Wykorzystanie nowoczesnych technologii teledetekcyjnych w zarządzaniu zasobami przyrodniczymi Gorczańskiego Parku Narodowego oraz analiza aktualnego stanu i dynamiki chronionych ekosystemów, wyniesie 1 727 200 zł, a koszt całkowity projektu – 2 032 000 zł.
Najpierw nastąpi przygotowanie zestawu danych teledetekcyjnych do późniejszych analiz. Obejmie ono opracowanie archiwalnych materiałów analogowych (zdjęć lotniczych) znajdujących się w zasobach parku, pozyskanie dostępnych zobrazowań archiwalnych z zasobów zewnętrznych dysponentów, a także wykonanie nowych materiałów teledetekcyjnych. Następnym etapem będzie wykonanie bardziej zaawansowanych analiz w kierunku oceny ekosystemów parku oraz zmian zachodzących w ich obrębie. Na koniec nastąpi zgromadzenie materiałów w utworzonym w tym celu systemie zarządzania, zintegrowanym z istniejącym w parku systemem GIS. Prace zakończą się pod koniec 2021 r. Zbadanych zostanie 13 siedlisk roślinnych o łącznej powierzchni 6500 ha.
Park Narodowy Ujście Warty
NFOŚiGW przekazał 2 711 274 zł dofinansowania dla przedsięwzięcia pn. Ocena stanu zasobów przyrodniczych obszaru Parku Narodowego „Ujście Warty” oraz cennych fragmentów otuliny z wykorzystaniem nowoczesnej teledetekcji w połączeniu z rozbudową interoperacyjnego Systemu Informacji Przestrzennej Parku. Umowę regulującą przekazanie dotacji podpisał Dyrektor PN UW Konrad Wypychowski. Całkowity koszt projektu wyniesie 3 189 734 zł.
Inicjatywa ma być przeprowadzona do końca 2023 r. Jej zasadniczym celem jest zidentyfikowanie zmian (pozytywnych i negatywnych) zachodzących na terenie Parku oraz jego otuliny – wszystko w oparciu o dane pozyskane metodami teledetekcyjnymi oraz konfrontację tych danych z informacjami archiwalnymi. Docelowo w projekcie zaplanowano przebadanie (m.in. za pomocą zdjęć lotniczych) 60 siedlisk roślinnych o łącznej powierzchni 11 074 ha.
Wigierski Park Narodowy
Dotacja NFOŚiGW dla Wigierskiego Parku Narodowego, która wynosi 2 416 087 zł, pozwoli zrealizować projekt pn. Teledetekcyjna ocena stanu zasobów przyrodniczych Wigierskiego Parku Narodowego. Umowę w tej sprawie ze strony beneficjenta podpisał Dyrektor WPN Jarosław Borejszo. Całkowity koszt przedsięwzięcia, które zostanie zrealizowane do końca 2021 r., wyniesie 2 842 455 zł.
Cele szczegółowych analiz teledetekcyjnych ukierunkowane będą na ocenę stanu komponentów środowiska przyrodniczego parku w powiązaniu z zagrożeniami dla ich trwałości. Analizy wykonane mają być w układach czasowych, a stan aktualny porównywany będzie ze stanem historycznym. Wyznaczono 9 kierunków analiz, przy podziale na środowisko lądowe i wodne. Będzie to analiza zmian zagospodarowania terenu, analiza zróżnicowania roślinności, identyfikacja procesów sukcesji pierwotnej i wtórnej, charakterystyka lasów, charakterystyka geologiczna i geomorfologiczna, inwentaryzacja hydrograficzna, określenie parametrów fizyko-chemicznych wód, mapa roślinności wodnej, analiza procesów zarastania zbiorników wodnych. Wszystkie wyznaczone zadania dotyczą obszaru parku nieznacznie powiększonego o obszary zlewniowe jeziora Wigry i rzeki Czarnej Hańczy, które są głównymi środowiskami wodnymi WPN. Do wykonania zaplanowanych analiz teledetekcyjnych potrzebne będzie pozyskanie wielu zestawów danych, różniących się parametrami oraz terminem pozyskania. Badaniom zostanie poddanych 19 zbiorowisk roślinnych – ich łączna powierzchnia to 15 827,68 ha.
Świętokrzyski Park Narodowy
Przedsięwzięcie pn. Wykorzystanie technik teledetekcyjnych przy ocenie stanu zasobów przyrodniczych Świętokrzyskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Łysogóry będzie zrealizowane na terenie parku oraz w jego otulinie. Dotacja NFOŚiGW dla inicjatywy wynosi 2 667 875 zł. Umowę w tej sprawie ze strony beneficjenta podpisała Zastępca Dyrektora ŚPN ds. przyrodniczych Agata Czeplina-Miernik. Całkowity koszt działań projektowych sięgnie 3 138 677 zł.
Głównym celem projektu jest ocena stanu zasobów przyrodniczych oraz występujących zagrożeń ekosystemu. Badania będą początkiem skuteczniejszych działań ochronnych w parku. Obejmą one 13 siedlisk roślinnych, których powierzchnia wynosi 7626,45 ha, przy czym analizowany obszar samej otuliny ŚPN obejmuje powierzchnie 20 786,07 ha. Prace zostaną zakończone pod koniec 2022 r.
Tatrzański Park Narodowy
Umowę z NFOŚiGW podpisał Dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego Szymon Ziobrowski. Dotacja dla projektu TPN pn. Inwentaryzacja i ocena stanu zasobów przyrodniczych w Tatrzańskim Parku Narodowym przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii teledetekcyjnych wynosi 3 096 485 zł. Całkowity koszt przedsięwzięcia został przewidziany na poziomie 3 642 924 zł.
Zaplanowano inwentaryzację roślinności lądowej poprzez opracowanie jej mapy. Równolegle nastąpi stworzenie mapy siedlisk Natura 2000 oraz scharakteryzowanie zróżnicowania roślinności. Przewidziano identyfikację procesu sukcesji pierwotnej i wtórnej – zajmowania przez roślinność drzewiastą i krzewy ekosystemów nieleśnych (hale, polany) oraz analizę procesu inwazji obcych gatunków roślin naczyniowych. Nastąpi także scharakteryzowanie dynamiki pięter roślinności z uwzględnieniem górnej granicy lasu i kosodrzewiny (tzn. m.in. wyznaczenie aktualnych granic pięter roślinnych, określenie zmian pionowych zasięgu lasu i kosodrzewiny na przestrzeni lat). Kolejnym zadaniem będzie inwentaryzacja i charakterystyka lasów i zadrzewień (identyfikacja gatunków, ognisk gradacyjnych, analiza kondycji drzew i udatności nasadzeń). Zastosowanie teledetekcji będzie skutkować opracowaniem charakterystyki geologicznej i geomorfologicznej terenów, a także inwentaryzacją hydrograficzną tzn. identyfikacją wód powierzchniowych. W ramach projektu nastąpi także inwentaryzacja zagospodarowania terenu w zakresie użytkowania gruntu, zabudowy i dróg.
Rezultatem generalnym ma być uaktualnienie danych o zasobach przyrodniczych parku oraz zasilenie systemu GIS TPN nowymi wynikami analiz oraz danymi źródłowymi (ortofotomapy, modele 3D). Realizacja całego przedsięwzięcia potrwa do połowy grudnia 2021 r. Powierzchnia siedlisk poddanych ocenie metodami teledetekcyjnymi wyniesie 7558 ha.
Narwiański Park Narodowy
Umowę potwierdzającą dofinansowanie z NFOŚiGW podpisał Dyrektor Narwiańskiego Parku Narodowego Ryszard Modzelewski. Dotacja ze środków europejskich wyniosła tu 3 156 247 zł. Całkowity koszt projektu, który będzie realizowany pn. Ocena stanu zasobów przyrodniczych Narwiańskiego Parku Narodowego z wykorzystaniem technologii teledetekcji wyniesie 3 713 232 zł.
Głównym celem przedsięwzięcia jest ocena stanu zasobów przyrodniczych i zdiagnozowanie zagrożeń na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego. Rozszerzenie obszaru badań o tereny graniczące z parkiem przyczyni się do oceny ich oddziaływania na środowisko przyrodnicze oraz pozwoli zdiagnozować m.in. ewentualne niekorzystne zmiany i ich kierunek. Szczególnie ważny staje się zbiornik Siemianówka, który stwarza zagrożenie dla wód Narwi – głównie ze względu na produkcję sinic i biogeny. Odcinek Narwi od zbiornika Siemianówka do granicy NPN będzie specjalnie badany metodami teledetekcyjnymi. W ramach projektu przewidziano analizy sieci hydrograficznej oraz charakterystykę parametrów fizyko-chemicznych, co związane jest z transportem ładunku zanieczyszczeń i sinic w wodach. W strefie buforowej wchodzącej w skład otuliny NPN przewidziano analizę sieci hydrograficznej oraz zbiorowisk roślinnych (także ze względu na przekształcenia, jakim został poddany odcinek Narwi w latach 70. ubiegłego wieku). Zakres analiz w granicach otuliny parku obejmie analizę i inwentaryzację zmian w zakresie użytkowania gruntu oraz występowania roślinnych gatunków obcych. Pozwoli to na zaobserwowanie kierunku i stopnia zagrożenia ze strony wnikającej obcej flory oraz na zaplanowanie środków zaradczych. Jednym z elementów istotnych dla Parku jest także eutrofizacja wód i zanikanie koryt. Badania metodami teledetekcji stwarzają możliwość zobrazowania tego procesu, dlatego przewidziano w planach i tą aktywność. Prace potrwają do końca września 2022 r. Powierzchnia siedlisk poddanych ocenie metodami teledetekcyjnymi to 7558 ha.
Biebrzański Park Narodowy
Umowa regulująca przekazanie dotacji z NFOŚiGW w wysokości 2 671 931 zł dla BPN została podpisana przez Andrzeja Grygoruka – Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Dofinansowany projekt pn. Ocena stanu wybranych elementów środowiska przyrodniczego Biebrzańskiego Parku Narodowego metodami teledetekcyjnymi ma na celu analizę sytuacji przyrodniczej 12 zbiorowisk roślinnych w rezerwacie i będzie prowadzony do 2022 r. Powierzchnia siedlisk poddanych ocenie metodami teledetekcyjnymi (przy wykorzystaniu zdjęć lotniczych, obrazów satelitarnych, skaningu lotniczego oraz prac naziemnych) obejmie 34 500 ha. Całkowity koszt przedsięwzięcia został oszacowany na 3 143 449 zł.
Wielkopolski Park Narodowy
Ze strony beneficjenta umowę z NFOŚiGW regulującą przekazanie dotacji w wysokości 2 383 898 zł podpisał Dyrektor Wielkopolskiego Parku Narodowego Zbigniew Sołtysiński.
Projekt pn. Inwentaryzacja i ocena stanu zasobów przyrodniczych Wielkopolskiego Parku Narodowego przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii teledetekcyjnych będzie realizowany przez WPN do końca 2021 r. Zakres projektu obejmuje wykonanie ortofotomapy oraz lotniczego skaningu laserowego, a następnie dokonanie na ich podstawie szczegółowych analiz zagadnień związanych z zasobami przyrodniczymi parku. Działania będą realizowane także na terenie otuliny WPN. W konsekwencji realizacji zadania 168 siedlisk roślinnych zostanie objętych analizą. Ich całkowita powierzchnia wyniesie 10130 ha.
Źródło
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
https://www.nfosigw.gov.pl/
