Bobry i odszkodowania

27-01-2025

Otrzymaliśmy odpowiedź z Regionalnej Dyrekcji Ochrony  Środowiska na pismo w sprawie szkód wyrządzanych przez bobry. RDOŚ informuje, że w przypadku wystąpienia szkód wyrządzonych przez bobry poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie. Oględzin, szacowania szkód i ustalenia wysokości odszkodowania i jego wypłaty dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska. Procedura obejmuje złożenie wniosku, dokonanie oględzin szkody w obecności poszkodowanego, niezwłocznie po otrzymaniu wniosku, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku. Ustalenia wysokości odszkodowania dokonuje się na  odpowiednim formularzu szacowania szkody, niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 60 dni od dnia oględzin szkody. Wzór wniosku w sprawie szacowania szkód wyrządzanych przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową można pobrać ze strony internetowej RDOŚ w Poznaniu w zakładce „Jak załatwić sprawę” i wybierając wniosek nr 22.

RDOŚ poinformowała również, że w ostatnich 5 latach wpłynęła następująca ilość wniosków o odszkodowanie:

RDOŚ wskazała, że w przypadku uszkodzeń infrastruktury melioracyjnej i zalewania gruntów rolnych w wyniku budowania tam na cieku, należy się niezwłocznie zwracać do zarządcy poszczególnych cieków, czyli PGW Wody Polskie lub spółek wodnych. Nadmieniono, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego obowiązkiem właściciela jest dbałość o majątek i podejmowanie starań w celu jego ochrony. Właściciel lub użytkownik mienia przewidując możliwość wyrządzenia szkody przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, w pierwszej kolejności sam powinien podjąć stosowne czynności, zmierzające do uniknięcia szkody lub zminimalizowania jej rozmiarów.

Przypomniano, że wprowadzony jest zakaz m.in. umyślnego zabijania, niszczenia siedlisk lub ostoi, będących ich obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania oraz niszczenia, usuwania lub uszkadzania nor, żeremi, tam lub innych schronień. Ponadto obowiązuje zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia bobrów. Istnieje odstępstwo od zakazów wobec osobników tego gatunku, w celu wyeliminowania zagrożenia, np. niszczenie tam, umyślne płoszenie, odłów lub zabijanie. Zezwolenie wydawane jest przez właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska na wniosek. Zezwolenia takie mogą być wydawane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli wnioskowane działania nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony gatunków chronionych oraz przy spełnieniu jednej z przesłanek indywidualnych jak na przykład ograniczenie poważnych szkód w mieniu czy zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa powszechnego. Nadmieniono, że w przypadku wysokiego zagęszczenia populacji, działania takie jak przesiedlenia, czy odstrzał bobrów są mało skuteczne, ponieważ zwolnione miejsca szybko zasiedlane są przez inne osobniki tego gatunku. Decyzje zezwalające na odstrzał lub odłów bobrów muszą być poprzedzone wnikliwą analizą sprawy i mogą dotyczyć wyłącznie miejsc, gdzie zagęszczenie bobrów jest bardzo duże, a inne, podejmowane wcześniej metody ograniczenia szkód nie przyniosły oczekiwanego rezultatu.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu wydał w ostatnich latach następującą liczbę decyzji zezwalających na zabicie bobrów wraz z ilością osobników do zabicia oraz rzeczywistą ilością osobników zastrzelonych, wynikające ze sprawozdań:

Ponadto w latach 2020-2022 obowiązywały zarządzenia RDOŚ w Poznaniu w sprawie zezwolenia na czynności podlegające zakazom w stosunku do bobra europejskiego, polegające na umyślnym płoszeniu, niepokojeniu i zabiciu osobników dla Zarządów Okręgowych PZŁ w Koninie, Kaliszu, Poznaniu, Lesznie i Pile. W latach 2020-2022 łącznie do zabicia przewidziano 975 osobników, z czego zastrzelono 188 sztuk.

Wzór wniosku o wydanie zezwolenia na odstąpienie od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków objętych ochroną można pobrać ze strony internetowej RDOŚ w Poznaniu, zakładka „Jak załatwić sprawę”, wniosek nr 18.

Należy pamiętać, że wyżej wymienione czynności (płoszenie, odłów, zabicie) i związane z nim koszty wykonuje i ponosi wnioskodawca.

Ponadto poinformowano, że zgodnie z ustawą o ochronie przyrody właściciele lub użytkownicy nieruchomości mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska w zakresie sposobu zabezpieczenia mienia przed szkodami powodowany przez bobry. Współdziałanie może obejmować na przykład zakup siatki do ochrony drzew. Jest to finansowane z budżetu właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska w ramach zawartych umów cywilnoprawnych.

Opracowanie: Paweł Dopierała (wirleszno@wir.org.pl)