Czego trzeba, aby rolnicy byli „gotowi na Zielony Ład”?

11 grudnia 2019 r. Komisja Europejska przedstawiła „Europejski Zielony Ład” – plan zbudowania zrównoważonej gospodarki UE poprzez dostrzeżenie w wyzwaniach związanych z klimatem i środowiskiem naturalnym możliwości we wszystkich obszarach polityki oraz przeprowadzenie transformacji, która będzie sprawiedliwa i sprzyjająca włączeniu społecznemu.

Jak czytamy w komunikacie KE, Europejski Zielony Ład zawiera plan działań umożliwiających bardziej efektywne wykorzystanie zasobów dzięki przejściu na czystą gospodarkę o obiegu zamkniętym, powstrzymaniu zmiany klimatu, przeciwdziałaniu utracie różnorodności biologicznej i zmniejszeniu poziomu zanieczyszczeń. Omówiono w nim konieczne inwestycje i dostępne narzędzia finansowe oraz wyjaśniono, w jaki sposób zapewnić transformację, która będzie sprawiedliwa i sprzyjająca włączeniu społecznemu.

Europejski Zielony Ład dotyczy wszystkich sektorów gospodarki, w szczególności transportu, energii, rolnictwa, obiektów budowlanych oraz takich gałęzi przemysłu jak przemysł stalowy, cementowy, teleinformatyczny, tekstylny i chemiczny.

W odpowiedzi na tą prezentację Copa-Cogeca podkreśliła, że rolnicy i spółdzielnie są gotowi urzeczywistnić i wspierać tę ambitną wizję, pod warunkiem, że Zielony Ład będzie spójny i logiczny. Jednakże nie można pominąć faktu, iż tysiące rolników w wielu krajach wyszły na ulice w ciągu ostatnich dwóch tygodni, domagając się spójnych polityk, godnych zarobków oraz położenia kresu niesprawiedliwemu przedstawianiu sektora rolnego. Tymi sprawami należy się zająć. Niemniej jednak, na tym etapie Europejski Zielony Ład rodzi więcej pytań wśród europejskich rolników, niż odpowiedzi.

Musimy posiadać wizję dla Europy w sprawie zmiany klimatu, ale powinien to być konkretny i realistyczny projekt, aby „nikogo nie pozostawiać w tyle”.  Chociaż jesteśmy gotowi wesprzeć to ambitne podejście, jak to zaproponowane przez Zielony Ład, rolnicy i ich spółdzielnie powinni wiedzieć:

• w jaki sposób europejski budżet (WRF), uwzględniając planowane cięcia, będzie wpływał na ambitne cele Zielonego Ładu w ogóle i na nową WPR oraz strategię „Od pola do stołu” w szczególności;
• jak Komisja będzie unikać kolejnych opóźnień w związku z reformą WPR, jeśli powinna ona „odzwierciedlać ambicje Zielonego Ładu i strategii Od pola do stołu”;
• jak ambicje Zielonego Ładu i strategii Od pola do stołu będą od początku odzwierciedlane w planach strategicznych WPR, jeśli nawet nie znane są kryteria zatwierdzania;
• w jaki sposób rolnicy będą nagradzani przez ekoprogramy, jeśli ponoszą jedynie koszty i tracą dochody;
• jak „propozycje poprawy sytuacji rolników w łańcuchu wartości” zawarte w strategii Od pola do stołu będą wykraczać poza już zatwierdzoną dyrektywę ws. nieuczciwych praktyk handlowych;
• czy „nowe technologie i odkrycia naukowe” obejmowałyby Nowe techniki hodowli (NBT), które obecnie są zablokowane w wyniku decyzji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;
• czy „dyplomacja w zakresie Zielonego Ładu” będzie działać wstecz wobec umów o wolnym handlu, które wspierają „szkodliwe praktyki, takie jak nielegalne pozyskiwanie drewna”, na przykład porozumienie z krajami Mercosuru;
• jak Komisja ułatwi stosowanie „technologii cyfrowych”, które odgrywają kluczową rolę w Zielonym Ładzie, skoro jedynie 50% europejskich obszarów wiejskich ma dostęp do łączności szerokopasmowej;
• w jaki sposób mamy doprowadzić do „znacznego obniżenia stosowania pestycydów i nawozów”, gdy w Zielonym Ładzie nie ma żadnej wzmianki o wykazie „wiarygodnych alternatyw”;
• jaki będzie wpływ Zielonego Ładu pod względem finansowym, w czasie, gdy europejskie rolnictwo mierzy się z wyzwaniem zastępowalności pokoleń.

Rolnictwo jest kluczowym partnerem wszystkich przełomowych polityk, które występują w Zielonym Ładzie. Europejscy rolnicy i ich spółdzielnie będą aktywnie uczestniczyć w „szeroko zakrojonej debacie z zainteresowanymi stronami”, która została zapowiedziana w strategii Od pola do stołu. Powodzenie Zielonego Ładu częściowo będzie zależało od powodzenia i zachowania modelu rolnictwa rodzinnego w Europie. Żaden inny sektor nie jest w stanie naturalnie usuwać emisji z atmosfery, stanowiąc jednocześnie podstawę rozwoju gospodarki opartej na surowcach pochodzenia biologicznego i gwarantując bezpieczeństwo żywnościowe.